Makanan untuk lembu fidlot boleh melibatkan sehingga 60–70 peratus daripada kos pengendaliannya. Dengan sebab itu perancangan yang teliti bagi memilih penggunaan bahan bahan makanannya adalah amat perlu.

6.1 Keperluan Nutrien

Jenis jenis nutrien yang diperlukan dalam sumber makanan dan fungsinya terhadap kehidupan lembu adalah :
 

 

Nutrien	Fungsi
Air	Mengawal suhu badan,memindah nutrien lain ke dalam badan dan membantu dalam penglihatan dan pendengaran
Protein	Membantu dalam pertumbuhan, pembiakan dan penggemukan
Karbohidrat	Sumber tenaga utama bagi menjalankan semua aktiviti
Lemak	Sebagai sumber tenaga dan membekalkan asid lemak tertentu
Galian	Pembinaan tulang,gigi, otot dan sel-sel darah
Vitamin	A- Membantu dalam penglihatan   D- Pencernaan kalsium dan fungsi proses pembiakan   E-Untuk menguatkan otot

 

Nutrien nutrien ini perlulah diberi dalam kadar yang seimbang dengan secukupnya kepada lembu bagi mendapatkan hasil pengeluaran yang maksima. Kekurangan salah satu daripada nutrien ini akan mengganggu tumbesaran normal lembu. Lembu fidlot memerlukan zat zat nutrien ini secukupnya setiap hari, daripada apa juga unsur bahan makanan yang digunakan. Zat zat nutrien tersebut perlu boleh dapati didalam bahan bahan yang terumus didalam rangsum makanan yang diberikan itu.
 
Nutrien nutrien dan jumlahnya, yang diperlukan didalam rangsum makanan lembu fidlot adalah seperti berikut :
 

Nutrien	Keperluan
Zat Protein	Minima 14%
Tenaga Metabolisma	Minima 10.6 Mj/kg
Zat Galian Kalsium	Minima   0.65%
Zat Galian Fosforus	Minima   0.45%
Garam	Diantara  0.50- 1.0%
Vitamin A & D	Minima 2200 dan 300 i.u/kg
Zat Serat	Minima 15%
Air	Semahunya

 

6.2 Jenis Bahan Makanan

Terdapat berbagai bagai jenis bahan makanan yang boleh digunakan untuk projek fidlot lembu. Umpamanya, foraj, silaj, bijirin dan bahan bahan sisa pertanian dan perindustrian. Diantaranya adalah seperti berikut :

 

Jenis	Contoh
Foraj	Rumput segar, rumput kering, silaj
Bijirin	Jagung, dedak gandum, Corn gluten feed, sekoi
Bahan protein	Dedak soya, dedak kacang tanah, dedak kacang hijau
Bahan Sisa Pertanian	Kelapa sawit  - Dedak isirong sawit, Enapcemar sawit, pelepah sawit
Padi	Dedak padi, beras hancur, jerami padi
Tebu	Gula hitam (molas), Hampas tebu, pucuk tebu
Kelapa	Dedak kopra
Sisa dapur	Lebihan nasi, kepala roti, kulit buahan
Jagung manis	Batang jagung  (Dipotong, di silaj)
Ikan	Ikan baja
Koko	Lenggai koko
Rumbia	Cip batang rumbia, Hampas sagu rumbia

 

 

6.3 Jumlah Makanan
 
Jumlah makanan yang diperlukan oleh seseekor lembu fidlot adalah bergantung kepada berat lembu semasa dan pada amnya mereka boleh memakan jumlah bahan kering makanan maksima bersamaan dengan 3.0% daripada berat badan lembu tersebut, bergantung kepada jenis makanan yang diberikan.

Di negara Tropika kita, dengan keadaan iklim dan jenis makanan yang ada, biasanya lembu lembu ini memakan sehingga kepada 2.5 – 2.8% sahaja. Ini bermakna apa jua jenis makanan yang diberikan lembu fidlot akan memakan bahan kering makanan diantara 4.0 kg sehari pada permulaannya, sehingga boleh mencapai kepada 8–9 kg sehari, apabila lembu telah mencapai berat 350 – 400 kg.

Pada peringkat akhir ini pertambahan berat badan hariannya sudah mula menurun dan pengambilan makanannya akan lebih rendah, iaitu hanya 2.5% sahaja daripada persamaan berat badannya sehari.
 
Lembu fidlot boleh diberikan makanannya sama ada secara 100% makanan lengkap (konsentrat), yang telah di rumus bagi mengandungi semua nutrien yang diperlukan, atau konsentrat biasa diberi bersama bahan serat seperti rumput, atau lain lain bahan sisa pertanian contohnya pelepah kelapa sawit yang diracik, jerami padi atau rumput peram / batang jagung diracik atau di jeruk (silage) untuk mendapatkan zat serat.

Walau apa pun kombinasi makanannya jumlah zat zat nutrien yang diperlukan bagi setiap peringkat pertumbesaran lembu perlulah diberi secukupnya setiap hari bagi menentukan kadar pertumbesaran yang tinggi.
 
Perlu diingatkan, pemberian makanan secara makanan lengkap sekali gus mestilah mengandungi kesemua zat zat yang dinyatakan, termasuk konsentrat, bahan serat, zat galian dan vitamin secukupnya. Kaedah ini disyorkan untuk projek fidlot berskala besar oleh kerana kesukaran mendapatkan unsur rumput atau serat.

Bagi projek kecil kecilan dimana pengusaha tidak sukar mendapatkan unsur serat, yakni berbeza dengan keadaan yang di syorkan seperti diatas, penggunaan kaedah kedua adalah lebih digalakkan, dimana campuran bahan bahan makanan biasa (konsentrat) diberi bersama sedikit bahan serat dan diberi galian jilat yang di sediakan sendiri dengan lebih murah, untuk dijilat semahunya oleh ternakan setiap hari.

Bagi kedua dua kaedah diatas kandungan serat didalam rangsum makanan mereka setiap hari perlu ditentukan terdapat tidak kurang daripada 15%.
 
Ruminan memerlukan serat setiap hari. Faedah serat kepada ternakan ini adalah seperti berikut :
 
1. Bakteria didalam rumen memerlukan serat bagi menukarkannya kepada zat tenaga, dan berbagai jenis Vitamin B.
 
2. Kadar pencernaan makanan akan lebih tinggi kerana dengan adanya serat yang cukup, perjalanan makanan didalam saluran penghadaman akan memakan masa yang lebih lama, bermakna makanan mempunyai lebih banyak masa berada didalam rumen untuk dicerna oleh bakteria.
 
3. Unsur Vitamin A & D boleh didapati dengan cukup daripada apa apa jua jenis bahan serat, tanpa perlu dicampur lagi dengan vitamin ini daripada unsur komersil. Vitamin A amat perlu untuk mengelakkan ternakan menjadi buta.
 
6.4 Bahan-bahan Makanan

Bagi kebanyakan haiwan walaupun rupa bentuk bahan makanan yang diberikan tidak begitu kritikal, kecuali jika makanan tersebut berbau hapak atau tengek, yang pentingnya makanan makanan tersebut perlu mengandungi zat zat nutrien yang cukup dan apabila dibuat campuran lengkap zat zat ini dapat diperolehi dalam kadar yang ditetapkan didalam jumlah bahan kering makanan yang mampu dimakan olen ternakan.

Jumlah kemampuan pengambilan ini sedikit sebanyak bergantung kepada jenis makanan dan khususnya kepada berat badan yang telah dicapai, seperti ditunjukan di Jadual 3. Keperluan zat-zat nutrien lain oleh lembu fidlot juga boleh didapati dalam Jadual 3.
 
Jenis-jenis bahan makanan yang boleh didapati adalah berbeza beza dilain-lain persekitaran atau daerah di negara ini. Kosnya juga adalah berbeza daripada suatu tempat kepada suatu tempat yang lain, mengikut kawasan dimana bahan tersebut boleh didapati dengan banyak. Diantara contoh bahan-bahan makanan tersebut dan anggaran kandungan zat nutriennya adalah seperti ditunjukan di Jadual 4.
 
Jadual 3 menunjukan keperluan harian zat nutrien dan kemampuan pengambilan bahan kering makanan lembu fidlot : 
 

Berat Lembu	Kadar Tumbesaran (g/hari)	Pemgambilan Bahan Kering (kg)	Protein (kg)	Tenaga Metabolisma (Mj)	Kalsium (g)	Fosforus (g)	Vitamin A (i.u)
100	500	2.8	0.361	30.0	16	8	4200
150	500	4.0	0.476	39.4	18	11	6400
200	700	5.8	0.640	52.7	21	14	8500
250	700	6.3	0.718	61.2	23	17	10600
300	700	7.3	0.777	64.6	24	18	12700
350	800	7.4	0.811	73.3	26	19	12700
400	600	9.0	0.902	83.6	27	21	17000
450	600	9.5	0.898	91.3	28	22	19100

 

 

 

Jadual 4   menunjukan pelbagai jenis bahan makanan dan kandungan nutriennya :

 

Bahan Makanan	Bahan kering (%)	Protein(%)	Tenaga Metabolisma (mj/kg)	Kalsium(%)	Fosforus(%)
Rumput Napier	18.4	12.2	8	0.3	0.24
R.Napier,silaj	30	6.6	7	0.25	0.3
Petai belalang	19.1	40.4	6.7	0.37	0.51
Jerami padi	98.8	6.7	4.9	0.1	0.1
Pucuk tebu	30.9	6.2	7.3	0.26	0.11
Hampas barli	25.4	26.6	7.5	0.67	0.53
Dedak gandum	88	14.4	11.2	0.2	0.68
Dedak sawit (Exp)	91.8	15.3	10.1	0.2	0.52
Dedak sawit (Sol.	88.2	16.8	10.3	0.21	0.61
Jagung kisar	89.7	9.3	12.48	0.32	0.35
Dedak soya	88.4	45.5	11.2	0.33	0.75
Dedak padi	91.6	12	9.03	0.1	0.49
Cip ubi kayu	88.2	2.4	13	0.2	0.1
Kepala bilis	34.6	54.7	5.18	4	0.43
Batang jagung	37.6	12.2	7.5	0.32	0.34
B. jagung, silaj	23.2	8.2	7.82	0.37	0.86
Hampas tauhu	15.5	30.4	11.90	0.41	0.32
Pelepah sawit	36.4	4.1	4.89	0.32	0.1
Enapcemar sawit	91.1	11.1	6.52	0.70	0.5
Beras hancur	89.1	11.2	11.78	0.03	0.43
Hampas sagu	14.7	2.4	11.11	0.19	0.04
Hampas tebu	45.9	2	6.93	0.10	0.03
Gula hitam	76.4	4.2	11.21	0.91	0.09
Najis ayam	85.6	24	8.32	5.16	1.11

 

6.5. Rangsum Makanan Lembu Fidlot
 
Contoh kiraan suatu rangsum makanan untuk lembu fidlot adalah seperti ditunjukkan di Jadual 5 :
 
Seekor lembu fidlot, pada berat badan berat badan 200 kg, memerlukan,(rujuk Jadual 3), sebanyak 5.8 kg bahan kering makanan, 0.64 kg protein, 52.7 Mj tenaga metabolisma, dan tidak kurang daripada 15% atau 0.87 kg serat didalam rangsum makanan hariannya seperti contoh kiraan berikut :
 
Jadual 5 menunjukan contoh kiraan rangsum untuk lembu fidlot

Jenis bahan	Jumlah Basah (kg)	Persamaan Berat Kering (kg)
Dedak isirong sawit	3.4	3.0
Hampas soya	3.2	0.5
Hampas sagu rumbia	10.1	1.5
batang jagung diracik	4.0	0.5
JUMLAH		5.8

 

Rangsum untuk lembu seperti diatas adalah suatu contoh makanan lengkap fidlot dan hanyalah sebagai suatu contoh semata mata tetapi ianya boleh dipraktikkan jika mahu. Jenis bahan-bahan yang dicontohkan boleh ditukar ganti dengan lain lain bahan yang boleh memberikan kandungan nutrien yang serupa.

Pilihlah bahan bahan yang senang dan boleh diperolehi serta bahan yang termurah diantara yang ada. Lembu tersebut hanya perlu ditambahkan pemberian zat galian, terutamanya galian Kalsium (Ca) dan Fosforus (P), iaitu sebanyak masing masing 14.5g dan 13.4 g, bersamaan dengan campuran 45 g Trikalsium fosfat dan 10 g Kapur (Ground limestone) kedalam rangsum makanannya. Ia juga memerlukan garam biasa, anggaran sebanyak 30 – 40 g sehari. Lebih baik lagi jika campuran galian jilat disediakan sendiri kerana ianya mudah dan lebih murah, menggunakan bahan bahan yang boleh didapati dengan mudah di negara ini; dicampur dan diberikan kepada lembu lembu ini serta dibiarkan ia menjilat semahunya.

Contoh campuran galian jilat adalah seperti yang ditunjukan di Jadual 6.
 
Untuk lembu lembu yang lain pula buatlah rumusan mengikut kaedah perumusan yang mudah untuk mendapatkan keperluan zat nutrien masing masing bergantung kepada berat badan mereka semasa.
 
 
Jadual 6 menunjukan contoh campuran garam jilat untuk lembu fidlot :
 

Jenis Bahan	Peratus Campuran	Rumusan 10 kg	Rumusan 100 kg
Trikalsium  Fosfat	40 %	4.0	40.0
Garam Biasa	40 %	4.0	40.0
Kapur (Ground Limestone)	20 %	2.0	20.0
JUMLAH	100 %	10	100

 

Campuran garam jilat ini dimasukkan kedalam palong kayu berukuran 30 sentimeter x 30 sentimeter dan diikat kepada tiang kandang dengan kuat dan biarkan lembu lembu ini menjilat semahunya. Dijamin ternakan tidak akan memakannya berlebihan daripada yang diperlukan dan tidak akan mendatangkan apa apa mudarat kepada mereka.